Bij de rivier liggen drijvende boomstammen aan een ketting. Het oogt als een kunstmatige ingreep in de natuur. Hoe zit dat?
Op veel plekken langs de rivieren zijn de afgelopen jaren bomen weggehaald, omdat ze de veilige doorstroming van de rivier zouden belemmeren. Op andere plekken zijn juist boomstammen bewust neergelegd. Het hout ligt aan de ketting. Wat heeft dit te betekenen?
Drijvende stammen
Aanbrengen van drijvende boomstammen is onderdeel van de Europese Kaderrrichtlijn Water, waarin maatregelen worden genomen om de kwaliteit van de natuur in en langs de rivier te verbeteren. Rivierhout is bewust neergelegd in strangen en nevengeulen. Het gaat om honderd bomen in totaal; ondermeer in de uiterwaarden van Wijhe, in een natuurreservaat van Staatsbosbeheer.
Om te voorkomen dat de bomen wegdrijven met de stroom van de rivier, zijn ze met een ketting vast gemaakt aan een betonplaat op de bodem van het water. Deze natuuringreep langs de IJssel kostte Rijkswaterstaat een kleine half miljoen euro, wat neerkomt op ruim 5.000 euro per boom.
Ook langs en in andere rivieren in het land is rivierhout neergelegd, waaronder de Waal en de Maas.
Het roept ook vragen op, want een paar jaar geleden zijn tal van ooibossen vrij rigoreus gekapt of gekortwiekt omdat het uit de hand liep met bomen in de uiterwaarden. Rijkswaterstaat vond dat overdadige bomen een gevaar zouden opleveren voor de hoogwaterveiligheid. Over de geschiedenis van ooibos langs de rivier schreef ik eerder een artikel onder de titel: Welles-nietes bossen langs rivieren.
Zoetwaterkoraal
Rijkswaterstaat geeft de volgende toelichting bij de kunstmatige plaatsing van boomstammen langs rivieren: ‘Dood hout hoort van nature thuis in de Nederlandse rivieren. Het trekt vissen en planten aan die belangrijk zijn voor een gezond waterecosysteem. Dit past bij andere herstelmaatregelen, zoals natuurvriendelijke oevers en geulen. Zo maken we de rivieren weer aantrekkelijk voor flora en fauna die daar oorspronkelijk thuishoren.’
Het rivierhout wordt ook wel zoetwaterkoraal of boomrif genoemd, omdat zich allerlei dierenleven aan het hout gaat hechten. En dat is weer gunstig voor de succesvolle bewoner van de Nederlandse rivierwildernis, de otter.
Dit is het ideaalplaatje dat daarbij hoort:
En hier tref je een overzicht waar overal rivierhout ligt.
Rivierhout ligt vaak droog
Tussen het ideaal van bovenstaand plaatje en de werkelijkheid staat de droogte. Vanwege de lage stand van de rivier, liggen de stammen vaak droog. De vraag is of dat is ingecalculeerd toen de bomen zijn aangebracht:
In het kader van een nieuwe serie maatregelen Kaderrichtlijn Water overweegt Rijkswaterstaat om op meer plekken langs de IJssel, Waal en Nederrijn rivierhout aan te brengen. Staatsbosbeheer en Stichting IJssellandschap zijn uitgenodigd om mee te doen. Er werkt bij Rijkswaterstaat een speciaal team om kunstmatige drijvende boomstammen mogelijk te maken.
In dit filmpje geeft Rijkswaterstaat een nadere toelichting op rivierhout:
Meer lezen over bomen langs de rivier? Lees ook: Vijf tips om je onder te dompelen in een rivierbos.