Ooit hoorde het Katerveerhuis in Zwolle tot de mooiste terrassen van ons land vanwege het glorieus uitzicht op de IJssel. Nu staat het rijksmonumentale veerhuis te koop.
Door Wim Eikelboom/Geen dag zonder de IJssel
Het Katerveer over de IJssel bij Zwolle hoort bij de oudst bekende oversteekplaatsen van ons land. Al uit het jaar 973 zijn er vermeldingen dat er tol werd geheven bij Katen of Cathen. Elke passerende visser moest een deel van zijn opbrengst afstaan aan de landsheer van weleer, de Duitse keizer Otto II.
Verhaal gaat verder onder de foto
In 1385 wordt in documenten voor het eerst gesproken over een veerverbinding over de rivier ter hoogte van Cathen, een dorpje aan de Gelderse oever van de IJssel. Een watersnoodramp vaagde Cathen (Katen) van de kaart. De naam klinkt tot op de dag van vandaag door in het Katerveerhuis.
Levensader
Tot de komst van de eerste IJsselbrug in 1930 vormde het Katerveer een levensader voor Zwolle en Noord-Nederland. Vanuit het Westen en Gelderland kwamen alle bezoekers te voet, koets, fiets en per auto over de veerpont van het Katerveer naar de Overijsselse hoofdstad.
Verhaal gaat verder onder de foto
Omdat de veerverbinding een belangrijke logistieke schakel vormde, kocht Zwolle alle rechten van het veer over. De veerbaas was in dienst bij de gemeente. Zoals bij elke pont stond er een veerhuis op de oever, waarin de veerbaas woonde.
Katerveerhuis
Nadat het oude veerhuis van het Katerveer in 1858 afbrandde, besloot gemeente Zwollekerspel flink te investeren in een elegant veerhuis. Architect Van Roosmalen kreeg de opdracht een veerhuis te bouwen met een dubbelfunctie: een woonhuis voor de veerbaas en een horeca-uitspanning voor gasten. In de tuin verrees een muziektent en het pand kreeg een veranda-terras met grandioos uitzicht op de IJssel.
Verhaal gaat verder onder de foto
Van 1880 tot 1919 beleefde het Katerveerhuis hoogtij-jaren. De plek werd geroemd als een van de mooiste terrassen van het land. Tal van concerten vonden er plaats. Er kwam een paardentram om bezoekers vanaf het Katerveer naar de binnenstad van Zwolle te vervoeren. Voor Zwollenaren was het een geliefd uitje om het Katerveer te bezoeken met deze tram.
Hoe groot het restaurant en de theetuin waren als trekpleister, bewijzen cijfers uit 1900: Tijdens de Pinksterdagen van dat jaar reed de tram maar liefst 1724 mensen naar het Katerveer. De tramremisie staat nog altijd in de achtertuin van het Katerveerhuis. Het is – net als het huis zelf – een rijksmonument.
Verhaal gaat verder onder de oude advertentie uit de jaren twintig
Manege
Naast het Katerveerhuis werd in de jaren twintig van de vorige eeuw een fraai pand opgetrokken met de naam IJsselzicht. Het kreeg de functie van een hotel. In de jaren dertig opende achter het Katerveerhuis een manege. Later vestigde zich een boer op het terrein, de voorvader van Henk Dubbeldam.
Verhaal gaat verder onder de foto
KI-station
Met de ingebruikneming van de IJsselbrug in 1929 werd het Katerveer uit de vaart genomen. Het Katerveerhuis verloor daarmee flink wat klandizie. In een jaar tijd zag de eigenaar de omzet halveren. Ook kwam er concurrentie van theehuis Engelse Werk, eveneens met uitzicht op de IJssel.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het veerhuis beschadigd door de bombardementen rond de IJsselbrug. Toen had het restaurant inmiddels de deuren gesloten. Het duurde tot de jaren zestig voordat gemeente Zwollekerspel een nieuwe bestemming gaf aan het pand, dat inmiddels aardig verpauperd raakte. Een plan voor een jeugdherberg ketste af.
Verhaal gaat verder onder de illustratie
De zeeverkenners kregen er in 1960 hun verenigingsgebouw. In het haventje bij het Katerveerhuis lagen de zeilscheepjes waarmee de water-padvinders de IJssel bedwongen. Naderhand was er het plan om een ki-station voor kunstmatige inseminatie van vee te vestigen in het gebouw, maar dat ging op het nippertje niet door.
Verhaal gaat verder onder de foto’s
Van Dalfsen
In de jaren zeventig stond het Katerveerhuis opnieuw leeg. Gemeente Zwolle verkocht het pand aan apothekersfamilie Cath. Inmiddels was het een rijksmonument geworden. Familie Caht herstelde het Katerveerhuis in de neo-Venetiaanse stijl.
Verhaal gaat verder onder de foto’s
Daarna vond het Katerveerhuis in 2008 een nieuwe eigenaar in Harry en Karin van Dalfsen. Zij investeerden veel in het pand. De tuin onderging een opknapbeurt. Veel bomen sneuvelden, maar vier oude lindebomen op de dijk bleven overeind. Ze zijn kenmerkend voor deze plek.
Aan de achterzijde is een moderne serre gebouwd. Familie Van Dalfsen heeft het pand zeer fraai opgeknapt met een Vlaamse architect en recht gedaan aan de historische betekenis. Helaas overleed Harry van Dalfsen in 2022 tijdens zijn verblijf in Portugal.
Verhaal gaat verder onder de foto
Autosnelweg
Het Katerveerhuis staat sinds mei 2024 te koop. De vraagprijs is niet openbaar, maar enkel op aanvraag beschikbaar. Naar verluidt gaat het om 2,9 miljoen euro. Daarmee hoort deze woning tot de allerduurste koophuizen van Zwolle in de afgelopen jaren.
Verhaal gaat verder onder de foto
Opmerkelijk genoeg meldt de makelaar dat de villa rustig gelegen is. In werkelijkheid ligt het Katerveer binnen gehoorafstand van de A28 snelweg en de autoweg over de oude IJsselburg. In de tuin is altijd het geruis te horen van voorbijrijdend autoverkeer. Er is nog een bijsluiter: Bij het Katerveerhuis wordt over twee jaar de dijk flink onderhanden genomen tijdens de dijkversterking Olst-Zwolle. Dat is een spannende periode voor de stabiliteit van dit pand, want er wordt een damwand in de dijk getrild vlak voor het Katerveerhuis.
(met dank aan Pier Karenbeld uit Spoolde en Delpher)
Lees ook: