Rijkswaterstaat heeft vijftien verankerde dode bomen geplaatst op de rivieroever van de Rijn bij Spijk. De natuuringreep is bedoeld als compensatie van verlies van riviernatuur elders langs de Boven-Rijn waar een overnachtinghaven voor binnenvaart wordt aangelegd. Dat gaat ten koste van zandige oevers.
Tekst Wim Eikelboom/Rivierverhalen
Het Europese Hof van justitie tikte Rijkswaterstaat op de vingers omdat door de aanleg van de haven langs de Rijn natuur verloren gaat en dat er nieuwe natuur elders voor moet terugkomen. Rijkswaterstaat heeft gehoor gegeven aan die oproep door dode bomen te verankeren langs de stenen oevers. De bomen liggen met kettingen vast op betonplaten. Bij lage waterstanden vallen ze droog:
Verhaal gaat verder onder de foto‘s
KRW-bomen
Rijkswaterstaat zegt dat rivierhout bijdraagt aan het bevorderen van de ecologische waterkwaliteit en daartoe heeft Nederland zich verplicht in de Kaderrichtlijn Water. De kosten zijn van deze kunstmatige natuurinvestering bij Spijk bedragen circa 250.000 euro.
Rijkswaterstaat geeft de volgende uitleg bij het aanbrengen van dode bomen op de rivieroever in de buurt van de nieuwe binnenvaarthaven: Door dode bomen op plekken in de rivier te leggen, worden deze al snel gekoloniseerd door macrofauna zoals kokerjuffers, vlokreeftjes en eendagsvliegen. Deze vormen voedsel voor vissen, die de takken en wortels gebruiken als schuil-, paai- of foerageerplaats. Door het aanbrengen van dode bomen nemen de natuurwaarden ter plaatse toe. Voor zowel macrofauna als vissen wordt er extra habitat gecreëerd.
Ook elders langs de grote rivieren wordt rivierhout ingezet als natuurcompensatie. Met de versterking van de dijken langs de Waal tussen Gorinchem en Waardenburg moeten bomen wijken om plaats te maken voor damwanden of geulen om de rivier meer ruimte te geven.
De dode bomen zijn hergebruikt als rivierhout in de Woelse Waard en de Herwijnense Bovenwaard.
Riviervisser maakt bezwaar
Vissers hebben hun bedenkingen bij de komst van verankerde bomen in de Boven-Rijn. Hengelsporters en commerciële binnenvisserij zeggen dat ze er last van gaan krijgen.
Riviervisser Frans Komen heeft bij Rijkswaterstaat diende bezwaar in tegen de komst van de oeverbomen. ‘Het is ons visgebied. Bovendien is de stroming is hier zo sterk dat vissen hier niet zullen paaien. De bomen zullen hooguit door de meerval worden gebruikt als schuilplek. En de meerval is een roofvis die alle andere vissen opeet.’
Hij bepleitte tevergeefs aanleg van een rietveld in plaats van verankerde bomen in de rivieroever. ‘Rietvegetatie hoort van oudsher tot oeverflora van het Rijnsysteem. Het geeft dekking aan vogels en geeft mogelijkheden voor rijke macrofauna en paaiende vis. Bovendien is aanleg van riet goedkoper dan plaatsing van bomen.’
Volgens Rijkswaterstaat gaat de visserij juist baat hebben bij de bomen, omdat die ‘een positieve bijdrage leveren aan de visstand in de rivier’.
Rivierhout wordt meestal in nevengeulen aangebracht en soms ook tussen kribben. Langs de Nederrijn en langs de Waal bij Varik liggen ook verankerde bomen. In dit artikel op Rivierverhalen een nadere toelichting op het fenomeen rivierhout.
In de rivier de IJssel worden de komende jaren 74 dode verankerde bomen aangebracht.