Hoewel waterbedrijf Evides al jarenlang drinkwater rechtstreeks uit de Maas wint, neemt Vitens een jaar de tijd voor een onderzoek of het water uit de IJssel benut kan worden voor de productie van drinkwater.
Tekst en foto's Wim Eikelboom/Rivierverhalen
Op het terrein van de voormalige IJsselcentrale in Zwolle is een proefopstelling neergezet. Hier wordt IJsselwater uit de zuidelijke haven van de oude energiecentrale gepompt en gezuiverd. De testinstallatie is van NX Filtration. Dit Twentse bedrijf zuivert rivierwater met een membraamtechnologie, die ‘directe nanofiltratie’ wordt genoemd.
Verhaal gaat verder onder de foto
Drinkwater uit de Maas
Tot op heden wint Vitens alleen indirect rivierwater, dat is geïnfiltreerd in de diepe bodemlagen in de vooroevers van de IJssel (Schelle en Engelse Werk) en Vecht (Vechterweerd). Door de groeiende vraag naar drinkwater en beperkte beschikbaarheid van drinkwater in bestaande bronnen, verkent Vitens het oppervlaktewater van de IJssel als rechtstreekse bron voor drinkwater.
In Nederland zijn er twee plekken waar rechtstreeks oppervlaktewater wordt benut voor productie van drinkwater. Evides haalt al jarenlang drinkwater uit de Maas. Het Maaswater wordt bewaard in spaarbekkens in de Brabantse Biesbosch.
Medicijnresten
Rivierwater van de IJssel is vrij helder, maar bevat soms hoge gehaltes aan microvervuiling, zoals resten van medicijnen, bestrijdingsmiddelen uit de landbouw, dioxines en kankerverwekkende PFAS. Die worden verwijderd, net als bacteriën, virussen en nanoplastics.
Verhaal gaat verder onder de foto
De test richt zich met name op het verwijderen van de afvalstoffen uit het water, laat een woordvoerder van Vitens weten. ‘De zichtbare slangen zijn bedoeld om het opgepompte water uit de IJssel in de containers te scheiden door middel van capillaire nanofiltratie-membranen in een gezuiverde en een geconcentreerde stroom. Buiten de container worden beide stromen weer samengevoegd en teruggevoerd naar de IJssel. Omdat er bij dit proces geen chemicaliën worden toegepast, is het water wat teruggevoerd wordt naar de IJssel identiek aan het water wat uit de IJssel wordt opgepompt.’
Spoelwater
Omdat de vraag naar en het verbruik van drinkwater toeneemt, is Vitens dringend op zoek naar nieuwe winningen van drinkwater. De kaarten worden niet alleen gezet op de IJssel. Vitens verkent ook de mogelijkheid om gezuiverd afvalwater te hergebruiken voor spoelwater. Het gaat dan ook om sociale acceptatie, want veel mensen vinden het een akelige gedachte om gezuiverd afvalwater in hun woning te gebruiken.
Bedrijven die drinkwater gebruiken als spoelwater, krijgen bij verlenging van hun vergunning van Vitens te horen dat ze beter op zoek kunnen naar alternatieve waterbronnen of dat ze water uit hun eigen bedrijfsproces hergebruiken. Op die manier zet Vitens bedrijven aan tot zuiniger en duurzaam omgaan met drinkwater.
Verhaal gaat verder onder de foto
Nanofiltratie
Met de proefopstelling langs de IJssel in Zwolle wil Vitens testen hoe de kwaliteit van het water zich houdt in alle seizoenen. In de zomermaanden bij lage waterstanden neemt de dichtheid aan ongewenste stoffen in het IJsselwater toe. De proef duurt tot eind 2023.
NX Filtration zegt over een techniek te beschikken die zulke situaties aan kan. De techniek wordt al toegepast op een aantal plekken in de wereld, waaronder Indonesië, Canada en Zweden. Bij het eiland Pampus bij Amsterdam komt deze installatie om drinkwater te maken van water uit het IJsselmeer.
Drinkbare IJssel
Vitens neemt met de proef voor drinkwaterwinning uit de IJssel een voorschot op het streven naar een drinkbare IJssel.
Verhaal gaat verder onder de foto
In 2021 is een manifest uitgebracht door Li An Phoa samen met een aantal IJsselliefhebbers, met als boodschap: we streven met elkaar naar een rivier de IJssel waaruit je over dertig jaar het water kunt drinken zonder dat je er ziek van wordt. Het manifest is door vijf gemeenten langs de IJssel ondertekend. Ook bij het provinciebestuur van Overijssel staat de drinkbare IJssel steeds vaker als leidraad voor ogen.