Om de Waal, Maas en IJssel veilig en gezond te maken zijn grootschalige zandopspuitingen nodig tegen de dalende rivierbodems.
Tekst en foto's Wim Eikelboom/ Rivierverhalen
Dat adviseren rivierdeskundigen in de ‘Systeembeschouwing Rijn en Maas’. De analyse is onderdeel van het programma Integraal Rivier Management van drie ministeries, zes provincies, negen waterschappen en riviergemeenten.
Verhaal gaat verder onder de foto
Uitslijting
De rivierexperts slaan alarm over alsmaar voortgaande uitslijting van de bodems van de grote rivieren. Daardoor komen de Waal, Maas en IJssel dieper in het landschap te liggen en zuigen de rivieren steeds meer grondwater uit de wijde omtrek naar het laagste punt.
De uitslijting van rivierbodems is in gang gezet sinds de rivieren door mensen worden beteugeld en ingesnoerd met stenen oevers en strakkere bedijking. Het gaat om anderhalf tot twee meter daling en hier en daar zijn er ook erosiekuilen van meer dan tien meter diepte ontstaan. Dat ziet er zo uit op sonarbeelden van Rijkswaterstaat uit de Maas:
Prangend probleem
Als gevolg van de dalende rivierbodems verdroogt riviernatuur in de uiterwaarden, kampen boeren met droge akkers en graslanden en dreigen gebouwen langs rivieroevers te verzakken. Ook de scheepvaart heeft hinder van de dalende rivierbodems.
De rivierexperts spreken van ‘een prangend probleem’. ‘In élk geval moet de flink gedaalde rivierbodem in de hoofdgeul omhoog, zodat de laagwaterstanden stijgen’, luidt het advies in de ‘Systeembeschouwing Rijn en Maas’. ‘Dat is niet alleen belangrijk voor de scheepvaart en waterverdeling, maar ook voor onder meer de veiligheid, de natuur en de landbouw.’
Zandopspuitingen
Voorstel van rivierexperts van Deltares en Rijkswaterstaat is om zandopspuitingen in te zetten in de grote rivieren. Vergelijkbaar met wat er langs de Nederlandse kust gebeurt. De schatting is dat jaarlijks toevoeging van 150.000 tot 170.000 kubieke meter grofkorrelig zand in de rivieren nodig is om de bodems op te hogen. Dat komt neer op 1700 vrachtwagenladingen zand. ‘Daardoor normaliseren de grondwaterstanden en doen zich minder problemen voor met de scheepvaart bij lage waterstanden’, schrijven de experts in de systeembeschouwing.
Verhaal gaat verder onder de foto
Ook bepleiten ze stopzetting van commerciële zandwinning in de Maas en de Waal. ‘Zo zorgen we ervoor dat de rivierbodem in de hoofdgeul niet verder daalt en dat de riviernatuur niet nog verder achteruitgaat. Ook verkleinen we de kans op schade aan kabels, leidingen en waterkeringen.’