Engelenpad Zwolle prestigieus paradepaadje

Zwolle werkt aan een Engelenpad, een wandelpad vanuit de binnenstad naar de IJssel. Op het eerste gezicht een sympathiek idee, maar het roept heel wat vraagtekens op. Het is een prestigieus ambtelijk paradepaadje.

Tekst Wim Eikelboom/Rivierverhalen

Begin 2019 lanceerde Henk Snel – stedenbouwkundig topambtenaar bij de gemeente Zwolle – tijdens een Wildestad-cafe het als een persoonlijk idee: een wandelpad vanuit de binnenstad naar de IJssel, om Zwolle meer te verbinden met de rivier.

Snel weet hoe je plannen verder brengt, dus maakte hij er meteen een schetsje van: een route vanuit de binnenstad bij het beeld van aartsengel Gabriel naar de IJssel, waar ook een engelenbeeld zou moeten verrijzen. En hij plakte er de naam op: Het Engelenpad.

Dure adviseur ingehuurd

Toenmalig wethouder Ed Anker raakte meteen enthousiast en gaf Snel in 2020 alle ruimte om zijn plan uit te werken. Overigens zonder dat de lokale politiek de kans kreeg om te toetsen of het wel echt zo’n goed idee is. Op kosten van de gemeente Zwolle werd een externe adviseur ingehuurd om de geesten rijp te maken voor het wandelpad: Jeroen Everaerts. Welk prijskaartje daaraan hing, bleef onduidelijk.

Everaerts is goed in het opblazen van een eenvoudig idee tot een iconisch project. Zijn bedrijf heeft als missie: iedereen de waarde van kunst laten ervaren met iconische projecten die de publieke ruimte verrijken met bijzondere belevingen voor iedereen.

Nog voordat de gemeenteraad was geinformeerd, werd Het Engelenpad ingetekend in de nieuwe concept-Omgevingsvisie van de gemeente Zwolle, getuige de gele kronkel op de kaart in het document. Daarin sluit de route aan de op de zogeheten ‘stadsstraten’, die de binnenstad met de Zwolse buitengebieden moeten verbinden.

Stedenbouwkundig speeltje

Het Engelenpad ademt de sfeer van een ambtelijk stedenbouwkundig speeltje.

Wethouder Anker gebruikte het Engelenpad als uithangbord om zijn Spoorzone cachet te geven. ‘De levensader van de Spoorzone is een veelbelovend pad dat we gaan ontwikkelen’, aldusAnker in een Spoorzone-promotiefilmpje van de gemeente Zwolle dat in 2020 verschijnt. Uit dit filmpje spreekt maar 1 boodschap: het wandelpad moet groots en meeslepend worden. Dus niet zomaar een route, maar een prestigieus paradepaadje.

Landgoed Schellerberg

Voegt een nieuw pad met het kaliber van een ‘iconisch project’ iets toe? Vanuit de binnenstad ben je nu al in een mum van tijd op de IJsseldijk via het fietspad langs het spoor-rangeerterrein. Je zou je hier vrij eenvoudig een wandelroute naast kunnen leggen, door wat extra wegwijsbordjes te plaatsen.

De bedenkers hebben hun oog laten vallen op het rustieke landgoed Schellerberg. Dat zou meerwaarde kunnen geven, ware het niet dat de eigenaren van dit landgoed liever de rust bewaren zonder invloed van de grote stad. Want dat is al twee eeuwen lang het geheim van de instandhouding van de Schellerberg. ‘Vanwege de grote recreatiedruk door de nabijheid van Zwolle, is de Schellerberg alleen toegankelijk voor wandelaars met een toegangskaartje’, meldt de website van Landgoed Schellerberg

De eigenaren van landgoed Schellerberg weigeren de weg te banen voor een Engelenpad. Ook buurtschap Schelle Oldeneel voelt zich overvallen door de plannen. Er leeft vrij veel argwaan en ergernis in de buurtschap over dit initiatief, dat ze uit de krant moesten vernemen:

Zwemstrandjes

Het pad moet eindigen op de IJsseldijk of in de uiterwaarden, waar gemeente Zwolle een groot kunstwerk van een engel op het oog heeft. Ook staan op de ontwerp allerlei suggesties ingetekend voor landschapsontwikkeling in de IJsselzone en buitendijks bij de IJssel, zoals recreatieve voorzieningen en zwemstrandjes in de uiterwaarden.

Zes vragen bij het Engelenpad

Al met al roept het plan voor het Engelenpad de volgende vragen bij me op:

• Waarom is aan bewoners van Zwolle-Zuid en Schelle niet de open vraag gesteld om te denken in ideeën om de verbinding tussen binnenstad en IJssel te verbeteren; in plaats van een kant-en-klaar-plan uit te broeden op de burelen van het gemeentehuis? Het bewijst vooral dat het gemeentebestuur de mond vol heeft over burgerparticipatie, maar het in praktijk moeilijk vindt om daar handen en voeten aan te geven.

• Hoe verhoudt dit plan voor recreatieve aansluiting van de Zwolse binnenstad tot de IJssel zich tot bescherming van natuurwaarden in de waardevolle uiterwaarden? Is de groene IJsselrand gebaat bij toenemende druk van stadsbewoners die recreatieve verstrooiing zoeken? Het Engelenpad lijkt voorbij te gaan aan dit dilemma. Uberhaupt is onduidelijk welke visie Zwolle heeft op de IJsselvallei.

• Is erover nagedacht of dit pad past bij het bestaande netwerk van wandelpaden? Het Geert Grootepad voert bijvoorbeeld deels door hetzelfde gebied. En het Wandelnetwerk IJsseldelta is niet op de hoogte van het Engelenpad-plan.

• Is een permanent kunstwerk van een engel langs de IJssel wenselijk en passend in het open landschap van de rivier?

• Waarom is de gemeenteraad van Zwolle niet meegenomen in de uitwerking van dit plan met trekjes van een prestigieus en pretentieus paradepaadje dat de binnenstad met de IJssel moet verbinden?

Zwolle, 13 september 2020

Wim Eikelboom is IJsselliefhebber en bedenker van het Voerman Struinpad (dat door vrijwilligers is aangelegd en kosteloos wordt onderhouden; naadloos past is in het IJssel-landschap en dat aansluiting vindt op bestaande wandelroutes)

Update: 7,5 miljoen euro voor Engelenpad

In juli 2021 wordt bekend dat het college van burgemeester en wethouders een bedrag van 7,5 miljoen euro opzij zetten voor het Engelenpad. Het meeste geld gaat zitten in een loopbrug over de IJsselallee om het stadsgebied te verbinden met het scholencomplex Windesheim. De eigenaren van het partculiere Landgoed Schellerberg geven aan dat zij het wandelpad niet over hun terrein willen.

Update – zomer 2023: Engelenpad naar Engelse Werk

In de zomer van 2023 presenteert Jeroen Everaerts een rapport aan de gemeente Zwolle met de titel: Engelenpad: Levensader voor nieuwe stedelijkheid.

Opvallend genoeg is de route van het Engelenpad daarin verlegd van landgoed De Schellerberg naar het Engelse Werk. ‘Voor de ontwikkeling van het laatste deel van het Engelenpad naar de IJssel ligt de focus op duurzame ontsluiting in overleg met de omgeving en met respect voor de natuurwaarden en versterking van de biodiversiteit.’ Die laatste woorden zijn opmerkelijk te noemen: Het pad is erop gericht om meer mensen naar de IJssel te leiden. Dat staat hoe dan ook op gespannen voet met versterking van de natuur.