Landgoed Windesheim spint garen bij dijkversterking Olst-Zwolle

Landgoed Windesheim spint garen bij de dijkversterking Olst-Zwolle. Een boerderij op het landgoed tussen Zwolle en Wijhe speelt een sleutelrol om dijkversterking mogelijk te maken. Door de boerderij voor miljoenen te onttrekken aan de landbouw, wordt natuurschade door de dijkversterking gecompenseerd.

Door Wim Eikelboom/Rivierverhalen 

Het bestuur van Waterschap WDO Delta gaf dinsdag 16 juli 2024 toestemming om een bedrag van 7 miljoen euro uit te geven als genoegdoening voor de schade aan de natuur, die wordt veroorzaakt bij de komende dijkversterking Olst-Zwolle.

De dijkversterking langs de IJssel vindt plaats pal naast uiterwaarden met Natura 2000-bescherming. In die gebieden staat behoud en herstel van natuur voorop staat.

Verhaal gaat verder onder de foto

Loskades

Voor de aan- en afvoer van klei en zand maakt het waterschap tijdelijke rijroutes door de uiterwaarden. Ook worden op zo’n 8 tot 10 punten tijdelijke laad- en loskades ingericht langs de oever van de IJssel. Via deze kades voeren schepen klei aan en grond af. Kiepwagens met grond rijden af en aan door de uiterwaarden.

Deze werkzaamheden leiden volgens provincie Overijssel tot ‘directe aantasting van ecosystemen’, ofwel natuurgebieden in de uiterwaarden. Provincie Overijssel is verantwoordelijk voor de instandhouding en handhaving van de Natura 2000-gebieden. De provincie stelt dat ongeveer 120 hectare natuur wordt aangetast door de ingrepen in de waterkeringen. Daarom wordt binnendijks 40 hectare nieuwe natuur aangelegd als compensatie, op kosten van het waterschap.

Natuurschade

Het berekende bedrag van 7 miljoen euro als compensatie voor natuurschade is inclusief de stikstofneerslag als gevolg van de dijkversterking. Bij elk bouwproject in de nabijheid van een natuurgebied wordt nauwkeurig berekend in hoeverre de machines zorgen voor extra stikstof die neerslaat in dat gebied. Deze zogeheten stikstofemissie moet door de opdrachtgever worden afbetaald in zogeheten stikstofrechten. Dat doet het waterschap door zogeheten extern salderen. Dat wil zeggen dat het waterschap de stikstofruimte overneemt van een boer in de buurt die stopt. Het waterschap koopt niet alleen op landgoed Windesheim, maar op meerdere plekken stikstofrechten.

Verhaal gaat verder onder de foto

Landgoed Windesheim

Het bedrag van 7 miljoen euro gaat grotendeels naar landgoed Windesheim. Daar wordt een boerderij volledig uit de roulatie gehaald. Het gaat om een melkveehouderij die al een paar jaar leeg staat, maar waar nog altijd rechten op liggen. Plus de omringende landerijen, die de afgelopen jaren door een boer uit de Noordoostpolder werden gebruikt.

Het gaat om 40 hectare boerenland waarvoor landgoed Windesheim een vergoeding krijgt om het om te zetten naar natuur. Van die 40 hectare wordt 5 hectare ingericht als bos en de overige grond als natuurlijk hooiland. Het bos is een compensatie voor de vele bomen die moeten wijken bij de dijkversterking.

Verhaal gaat verder onder de foto

Boerderij

Met de vergoeding van het waterschap voor het uitkopen van een boerderij, wil het landgoed elders een boerderij met grond terugkopen. Het waterschap helpt het landgoed een handje door een paar hectare boerenland te verwerven bij Windesheim die wordt overgedragen aan het landgoed. Landgoed Windesheim haalt inkomsten uit het verpachten van boerderijen en boerenland.

Verhaal gaat verder onder de foto

Landgoed Windesheim ziet de inrichting van 40 hectare natuur aan de noordzijde als een buffer tegen de oprukkende stad Zwolle. In de toekomst is de uitbreiding van Zwolle richting Windesheim een optie die op tekentafels ligt. Natuurgebieden worden minder snel opgeofferd voor woningbouw dan landbouwgronden.

Verhaal gaat verder onder de foto

Elektrisch materiaal

Hoewel het waterschap 7 miljoen euro uittrekt voor natuurcompensatie blijft het geheel van de kosten van de dijkversterking vooralsnog een raadsel. De kosten waren aanvankelijk geraamd op 250 miljoen, maar dat bedrag is inmiddels achterhaald. Door stijgende kosten van stalen damwanden en overhead, stevent de Sallandse dijkversterking af op een peperdure operatie.

Waterschap Drents Overijsselse Delta en Boskalis –die samenwerken onder de naam IJsselwerken– willen de dijkversterking voor 65 procent uitvoeren met elektrisch materiaal, zodat de uitstoot van stikstof wordt ingeperkt. Deze klus klaren met 100 procent elektrische materiaal is niet haalbaar en bovendien te duur. De rijksoverheid geeft subsidies voor emissieloos werken zonder fossiele brandstoffen.

De betaling van stikstofrechten en natuurcompensatie is voor provincie Overijssel een voorwaarde om een vergunning te verlenen voor de uitvoering van de dijkversterking. Zo speelt de boerderij op landgoed Windesheim een sleutelrol in de totstandkoming van de dijkversterking.