De IJssel stroomt in een Haagse kerkdienst waarin zorg voor de schepping centraal staat. Zo klinkt de stem van de rivier op steeds meer plekken.
Zondag 3 september staat de ochtenddienst in de Lukaskerk in Den Haag in het teken van rivieren. Het thema is: Laat gerechtigheid en vrede stromen als een rivier.
In de dienst komen ook drie rivieren aan het woord: De bijbelse Jordaan, de Colombiaanse Atratorivier en de Nederlandse rivier de IJssel.
Verhaal. gaat verder onder de foto
Namens de IJssel geef ik – Wim Eikelboom – stem aan de rivier. Dat doe ik met de volgende woorden:
Gisteravond was ik nog op televisie.
Acteur Huub Stapel is heel wat gewend, maar ik ben erin geslaagd hem te bekoren met mijn charme en de schoonheid van mijn landschap. Na de Rijn en de Maas ben ik aan de beurt voor een tv-serie waarin mensen aan het woord komen die dichtbij mijn oevers wonen. Het zijn stuk voor stuk mensen die met waardering over mij spreken. Als over een dierbare vriend of een geliefde.
Dat doet me goed.
Ik stroom al ruim zeshonderd jaar – het preciese getal weet ik niet; sorry ik ben niet zo goed in verjaardagen – dus om en nabij de zeshonderd jaar als aftakking van de Rijn door Gelderland en Overijssel. Of beter gezegd: Ik vorm op de meeste plekken de grens tussen deze twee provincies.
De ene provincie heeft de naam ontleend aan mij. Daar ben ik best trots op. Ik kronkel van Westervoort naar Kampen. Daar doe ik 127 kilometer over. Daar mond ik uit in het Ketelmeer en via het IJsselmeer beland mijn water uiteindelijk in de Noordzee.
Ook het IJsselmeer tooit zich met mijn naam. Want ik ben eigenlijk de kraan die dit grootste binnenmeer van Nederland gevuld houdt.
Als rivier mag ik niet klagen; al kan het altijd beter. Mijn helderheid is de afgelopen jaren flink verbeterd. Mijn oevers zijn de afgelopen jaren rijker geworden aan natuur. Ik zie weer visotters in mij zwemmen. Ik zie weer zeearenden boven mij jagen. Ik zie op steeds meer plekken zandige oevers terugkeren, zoals ik die honderd jaar geleden overal had. Hier en daar kan ik mij weer een beetje door het landschap vlechten, want ik houd van de breedte. Het ligt vlei ik met in de volle breedte tussen de dijken. Maar daar houden ze in het volle Nederland niet zo van, want ze willen alle grond effectief gebruiken en vanouds rivieren vooral als afvoerpijpen zien van Duits en Zwitsers water naar de zee.
Honderd jaar geleden zijn er nog drie bochten geamputeerd, waardoor ik tien kilometer korter ben geworden. Toen werd gedacht dat de scheepvaart daarmee zou zijn gediend. Nu weten we wel beter: Mijn aard is dat ik me het beste gedraag als ik kan kronkelen en zand verleggen langs de oevers. Gelukkig mag ik weer meer natuurlijke dynamiek vertonen. Maar wel met mate, want de belangen van de beroepsvaart en het veiligheidsdenken tellen nog altijd het zwaarst.
Waar ik ook blij mee ben is dat er mensen zijn die voor me opkomen. Want mijn stem telt vaak niet zo zwaar, maar ik heb met mijn eeuwenlange ervaring best wat te vertellen. Wat is het dan heerlijk dat er mensen zijn die de stem van de IJssel proberen te vertolken.
Over de kwaliteit van mijn water ben ik nog niet zo te spreken. Daarin zitten steeds meer medicijnresten die via rioolzuiveringen in mij terechtkomen. Die zijn heel schadelijk voor vissen, maar ook voor mensen. Want van mij water wordt steeds vaker drinkwater gemaakt. Dus iedereen is erbij gebaat als het water zo schoon mogelijk blijft.
Vroeger was ik een dumpplek voor afval en viezigheid, want toen dachten de mensen: de rivier neemt het mee naar de zee en die weet raad met alles. Gelukkig weet men nu beter wat wijs en verstandig is. Maar het ideaal van een IJssel waaruit je het water rechtstreeks kunt drinken is nog ver weg. Ik steun dat ideaal van harte. Want als ik zo schoon ben dat je uit mij kunt drinken, dan worden er minder schadelijke stoffen gebruikt in het dagelijks leven van de mensen die om mee heen wonen en werken. Dan is er een gezonde balans tussen mens, dier, water en landschap. Ik kijk reikhalzend uit naar die toekomst. Een mooi moment dat de bomen langs mijn oevers in hun handen klappen, als een applaus voor een sprankelende rivier.
Hartelijke groet, van de IJssel
(namens Wim Eikelboom – auteur van het boek ‘Geen dag zonder de IJssel’ en mede-initiatiefnemer ‘Stem van de IJssel’. Eerder gaf hij de IJssel een stem in de gemeenteraad van Zwolle.)